बाल मनोभावनाबाट टाढिँदैछन् आमाबाबु | Khabarhub Khabarhub

बाल मनोभावनाबाट टाढिँदैछन् आमाबाबु



आमाबाबु भएर सन्तान जन्माउनुले मात्र काफी हुँदैन, बालमनोविज्ञान बुझेर उनीहरूको मनोभावअनुसार व्यवहार गर्न सक्नुपर्छ । यसरी बालबालिकाको विकास र मनोसामाजिक विकास गराउन सक्नु कुनै उच्च डिग्री लिनुभन्दा कमको काम होइन ।

नेपालमा इलेक्ट्रोनिक्स डिभाइसहरूको बढ्दो प्रयोगकर्ताको रूपमा बालबालिकाहरूपनि पर्दछन् । आमाबाबुको व्यस्तता बढेको छ । ती व्यस्त आमाबाबु पनि फुर्सदमा आआफ्ना इलेक्ट्रोनिक्स डिभाइसमा भुल्न थाल्छन् ।

यसो गर्दा आफ्ना बालबालिकाको गृहकार्यमा सघाउने, उनीहरूसँग व्यावहारिक विषयमा कुरा गर्ने र सम्झाउने समय कम पनि कम हुँदै गएको छ ।

आमाबाबुले दिने समय कम हुँदा बालबालिकाहरू इलेक्ट्रोनिक्स डिभाइसको भोगी बन्दै गएका छन् । आमाबाबुहरू जहिले पनि आफ्ना छोराछोरीका ग्रेड अरूको भन्दा धेरै आओस्, आफ्नो बच्चा सबैभन्दा सिपालु होस्, सबै कुरा बुझ्ने होस् भन्ने चाहना राख्छन् तर आफ्नो अपेक्षाअनुसार समय दिँदैनन् ।

विरुवा हुर्काउन मलजल र गोडमेल आवश्यक पर्छ । यसो नगरी त्यसले सप्रिने अवसर पाउँदैन । त्यसैगरी हाम्रा बालबालिकालाई पनि सही समयमा सही कुराको चेतना र व्यवहार सिकाउनमा अभिभावकको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

स्कुलमा कस्तो पढाइ छ, मेरो बच्चालाई स्कुलको संस्कारले कुन बाटोमा डोर्‍याएको छ इत्यादि बुझ्ने फुर्सद हामीलाई छैन । हाम्रा बच्चाको सङ्गत कस्ता साथीहरूसँग छ भनेर बुझने फुर्सद हामीलाई छैन ।

हाम्रो समाजमा मुख्य समस्या अभिभावकको बुझाइ र बालमस्तिष्कको बुझ्ने क्षमताभित्र रहेको छ । त्यो बाल मस्तिष्क जसले भर्खर पालुवा फेर्दै छ, उसलाई अभिभावकले वर्षौंमा सिकेका र अनुभव गरेका कुरा उनीहरूमा लाद्न खोज्नु, उनीहरूबाट बढी अपेक्षा राख्नु गलत हुन्छ । अधिकांश अभिभावकहरूयस्तै अपेक्षा राख्छन् ।

अभिभावकहरू बच्चाले राम्रो पढेन, राम्रो अंक ल्याएन, इन्टरनेटमा अलमलियो इत्यादि भनेर गाली गर्नतरि उद्यत हुन्छन् । कतिले त पिट्छन् पनि । यसबाट बालमस्तिष्कमा भय सिर्जना गर्ने हुन्छ । उनीहरूमा नकारात्मक प्रभाव पर्छ । अधिकांश अभिभावकहरू यसतर्फ ध्यान दिँदैनन् । त्यही उमेरमा म के गर्थे, मेरो भावना कस्तो हुन्थ्यो भन्ने कुरामा ध्यान दिँदैनौँ ।

आफ्नो बाल्यकाल सम्झेर आफ्ना बालबालिकासँग रमाउने र आफ्ना बाल्यकालका अनुभव सुनाउने हो भने बालिकामा सकारात्मक प्रभाव पर्छ । छोराछोरीको बालापनबाट आफू पनि खुसी हुने मौका मिल्छ ।

अहिलेका बालबालिका इलेक्ट्रोनिक्स डिभाइसहरूका भोगी भएका छन् । यसो हुनुमा अभिभावकको पनि कमीकमजोरी छ कि भनेर विचार गर्नुपर्ने हुन्छ । हामी यति व्यस्त हुँदैछौँ कि आफ्ना बालबालिकाका लागि समय छैन, उनीहरूको गृहकार्यमा सघाउने फुर्सद नै छैन तर महँगो स्कुलको खोजी गर्दछौँ ।

स्कुलमा कस्तो पढाइ छ, मेरो बच्चालाई स्कुलको संस्कारले कुन बाटोमा डोर्‍याएको छ इत्यादि बुझ्ने फुर्सद हामीलाई छैन । हाम्रा बच्चाको सङ्गत कस्ता साथीहरूसँग छ भनेर बुझने फुर्सद हामीलाई छैन ।

बच्चाको उमेर एक महिनाको हुँदैदेखि आमाको न्यानो काख र दूध पाउन घण्टौँ, कुनुपर्ने हुन्छ । साँझ थकित मनस्थितिकी आमाले आफ्नो बच्चासँग हाँसेर रमाएर बस्ने फुर्सद हुँदैन । बेलुका घर फर्केपछि पनि आमा काममै व्यस्त हुन्छिन् । बाच्चालाई मोबाइल फोनमा र टेलिभिजनमा राखिदिएर घरको काममा लागिछन् । खाना खुवाउँदा पनि तिनै चिजामा भुलाउँछिन् ।

यसरी सानो उमेरबाटै हामी आफैँले आफ्ना बच्चालाई जानीनजानी वा बाध्यताले हाम्रो सामिप्यबाट टाढा राख्छौँ । उनीहरू घरको संस्कार र व्यवहारबाट टाढा हुन्छन् । अभिभावकलाई भने यस्तो कुरा महसुस भएकै हुँदैन, बच्चा आफनै धुनमा अलमलिएकोमा ढुक्क हुन्छौँ ।

आजका अभिभावक त त्यो बाल मस्तिष्कमा उत्पन्न हुने कुनै पनि सवाल सम्बोधन गर्न सक्ने अवस्थामा छैनन् । शिक्षित अभिभावकसँग आफ्ना बालबालिकालाई दिने समय नै कम छ ।

बच्चालाई आफ्बाट टाढै राख्न र भुलाउन इलेक्ट्रोनिक्स डिभाइसको सहारा लिन्छन् । यसरी बच्चा अलमल्याएर आफ्ना कामहरू सम्पन्न गर्नेतिर लाग्छन् । आजका बहुमत अभिभावकको अवस्था यस्तै छ । यस्तो अवस्थामा बच्चाबाट असल संस्कार र असरल सामाजिक व्यवहार अपेक्षा गर्नु व्यर्थ हुन्छ ।

अभिभावकहरुबाट अक्सर गुनासो सुनिन्छ– मेरो बच्चा खान मान्दैन, राम्ररी पढ्दैन, भनेको मान्दैन इत्यादि । हामीले त्यो गरिखाने भन्ने बुझेको कति भयो, केही राम्रो काम गर्नुपर्छ भन्ने बुझेको कति वर्ष भयो, अहिलेका मेरा छोराछोरीको उमेरमा म के गर्थें भन्ने कुरा विचार गर्दैनौँ ।

बालबालिकालाई बढीभन्दा बढी समय दिऔँ, हरेक दिन उनीहरूसँग रमाउने समय निकालौँ र संवाद गरौँ । जन्म दिएको आधारमा हैकममात्रै चलाउने र आफ्ना चाहना थोपर्ने काम नगरौँ ।

आमाबुबाका आँखा छलेर खोपी र गुच्चा खेलेको सम्झिन चाहन्नौँ । दिनभर घरबाट भागेर दहमा पौडी खेलेको कुरा जबर्जस्ती बिर्सिन खोज्छौँ । मेरा छोराछोरीका बाल्यकाल पनि मेरो जस्तै भन्ने बुझ्न चाहन्नौँ ।

आफ्नो काम आफैँ गर्नुपर्छ भन्ने कुरा सिकाउनुको साटो पराश्रित बनाउँछौँ । हामी आफूले वर्षौं लगाएर सिकेका कुरा बच्चामा थोपर्न खोज्छौँ । आफूले गर्न नसकेका काम आफ्ना बालबालिकाले गरून् भन्ने चाहना राख्छौँ । हामीले आधा जीवन बिताएर सिकेको कुरा छोराछोरीले अहिले नै गरून् भन्ने चाहन्छौँ ।

हामी हाम्रा बच्चालाई कराउँछौँ, पिट्छौँ पनि, अरूका सामु आफ्ना बच्चाको कमीकमजारी बयान गर्न थाल्छौँ, अरूका छोराछोरीसँग तुलना गर्न थाल्छौँ । यति बेला आफ्नो जिम्मेवारी बिसिन्छौँ । बच्चालाई गाली गरेर, तर्साएर, भयमा राखेर वा पिटेर आफूले भनेको काम लगाऊँला अनि टाठोबाठो र व्यावहारिक बनाऊँला भन्ने सोचबाट अभिभावक टाढा रहनुपर्छ ।

हाल विभिन्न सामाजिक सञ्जाल, टेलिभिजन, चलचित्र लगायतले बालबालिकाको मनस्थिति यस्तो सुविधाको समयभन्दा फरक छ । आजका बालबालिकाले किताबी ज्ञानभन्दा बाहिरी संसारको ज्ञान धेरै लिन थालेका छन् । प्रविधिको प्रयोगले राम्रा कुरासँगै गलत कुरा पनि जान्न थालेका छन् । बालबलिकाले जानेका राम्रा कुराले अभिभावकलाई नतमस्तक बनाइदिन्छ ।

हामीलाई थाहा नभएका धेरै कुरा उनीहरूले सामाजिक सञ्जालबाट थाहा पाएका हुन्छन्, बुझेका हुन्छन् । धेरै अभिभावक इन्टरनेट र सामाजिक सञ्जालसम्बन्धी काम छोराछोरीबाटै सिक्छौँ ।

प्रविधिको प्रयोग गलत मात्र हुँदैन भन्ने कुराको प्रमाण हाम्रा बालकालिका नै हुन् । अभिभावकको सही निर्देश तथा सही नियमन भएको अवस्थामा प्रविधिले बालबालिकालाई सकारात्मक कुरा सिकाउँछ । उनीहरूलाई असल मार्गनिर्देश गर्छ ।

यसकारण, बालबालिकालाई बढीभन्दा बढी समय दिऔँ, हरेक दिन उनीहरूसँग रमाउने समय निकालौँ र संवाद गरौँ । जन्म दिएको आधारमा हैकममात्रै चलाउने र आफ्ना चाहना थोपर्ने काम नगरौँ । बालबालिकाको मनोभावना बुझेर उनीहरूको उमेरअनुसार व्यावहारिक कुरा सिकाउन सके असल बाटो समाउने छन् । के ठिक र के बेठिक भन्ने कुरा बुझ्दै जानेछन् ।

आमाबाबुले समय र परिवेश बुझेर आफ्नो जिम्मेवारी र कर्तव्य बुझ्ने हो भने आजका बालबालिका भोलिका असल नागरिक बन्नेछन् ।

(मुक्तिनाथ विकास बैक लि. मा कार्यरत लेखक अधिवक्ता हुन् ।)

प्रकाशित मिति : १० बैशाख २०७८, शुक्रबार  १० : ०१ बजे

४३९ नेपालीको भागमा जम्मा एक प्रहरी 

काठमाडौं– संयुक्त राष्ट्र संघ (युएन) को मापदण्ड अनुसार कम्तिमा ३३३

सेयर बजारमा सामान्य सुधार

काठमाडौं– बिहीबार नेप्से परिसूचक ४.७८ अंकले बढेको छ। अघिल्लो कारोबार

पुँजीगत खर्च गर्न नसक्ने अवस्थाको अन्त्य हुनुपर्छ : प्रधानमन्त्री

काठमाडौं– प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले हरेक आर्थिक वर्षमा बजेट मागिरहने

विकास निर्माणका क्षेत्रमा धेरै काम गर्न बाँकी छ : प्रधानमन्त्री 

काठमाडौं– प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले चालु आर्थिक वर्षमा विकास निर्माणका

पहिलो दिनको एसइई परीक्षा शान्तिपूर्ण

भक्तपुर– आजदेखि सुरु भएको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसइई) अन्तर्गत पहिलो