शीतकालीन युगकै झझल्को दिने टोकियो ओलम्पिक | Khabarhub Khabarhub

शीतकालीन युगकै झझल्को दिने टोकियो ओलम्पिक


८ फाल्गुन २०७७, शनिबार  

पढ्न लाग्ने समय : 5 मिनेट


0
Shares
  • change font
  • change font
  • change font

खेलकुदको माध्यमबाट संसारलाई एकजुट गराउने अभियानसहित अघि बढेको ओलम्पिक मुभमेन्ट सन् २००८ मा आइपुग्दा सफलताको उच्चतम बिन्दुमा पुगेको थियो । सन् २००८ को बेइजिङ ओलम्पिकभन्दा अघि यस खेल महोत्सवले अनेक आरोह–अवरोह पार नगरेको होइन ।

सन् १८९६ मा सुरु भएको गृष्मकालीन ओलम्पिकले यसबीचमा दुई विश्व युद्ध र शीत युद्धको सामना गरेको थियो ।

९० को दशक सम्म आइपुग्दा बर्लिनको पर्खाल भत्किएको मात्र होइन, सोभियत संघ पनि विघटन भइसकेको थियो । नाटो र वार्साको रूपमा रहेका दुई शक्ति समूहका कारण खेलकर्मी विभाजित हुनुपर्ने युग पनि थिएन ।

सन् १९३६ को बर्लिन ओलम्पिकमा नाजी र यहुदीका बीचमा को श्रेष्ठ भन्ने होडबाजी थियो ।

त्यसखाले जातीय सोचका कारणले पनि ओलम्पिक मुभमेन्ट प्रभावित नभएको होइन । जातीय सोचको यो शृंखला पनि बेइजिङ ओलम्पिकसम्म आइपुग्दा टुटेको थियो । ओलम्पिक बहिष्कारको क्रम पनि पूर्ण रूपमा टुटेको थियो ।

बेइजिङ ओलम्पिकमै रहेको ‘वान वल्र्ड वान ड्रिम’ नाराका कारण सन् २००८ देखि सबै ओलम्पियनले मानव सभ्यतालाई एकजुट गराउने अभियानमा आफू संलग्न भएको महसुस गर्दै गर्व गर्थे ।

आगामी ओलम्पिकका सन्दर्भमा केही दुःखद पक्ष पनि देखिएका छन् । विश्व एन्टी डोपिङ एजेन्सी (वाडा) को प्रतिवेदनलाई आधार मान्दै खेलकुदको सर्वोच्च न्यायालय कोर्ट अफ आर्बिटेसन (सीएएस) ले रुसलाई प्रतिबन्ध घोषणा गरेको छ । सन् २०२० को अन्त्यमा भएको सुनुवाइपछि रुसमाथि चार वर्षको प्रतिबन्धको घोषणा भएको हो ।

हो, ओलम्पिक अभियानको यही आदर्श र मान्यतामाथि गएको वर्ष धेरै तसारापात भएको छ । त्यसो त प्राकृतिक विपत्तिका कारण पनि टोकियो ओलम्पिक दुःखद ओलम्पिकको रूपमा रहने भएको छ । असी प्रतिशत जापानी सन् २०२१ मा टोक्यो ओलम्पिक आयोजनाको पक्षमा छैनन् तर अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटी (आइओसी) अडान र जापान सरकारको रुचिका कारण निर्धारित मिति आगामी २३ जुलाई देखि ८ अगस्टसम्म ओलम्पिक खेलकुद आयोजना हुने सम्भावना प्रबल छ ।

आगामी ओलम्पिकका सन्दर्भमा केही दुःखद पक्ष पनि देखिएका छन् । विश्व एन्टी डोपिङ एजेन्सी (वाडा) को प्रतिवेदनलाई आधार मान्दै खेलकुदको सर्वोच्च न्यायालय कोर्ट अफ आर्बिटेसन (सीएएस) ले रुसलाई प्रतिबन्ध घोषणा गरेको छ । सन् २०२० को अन्त्यमा भएको सुनुवाइपछि रुसमाथि चार वर्षको प्रतिबन्धको घोषणा भएको हो ।

रुसले टोकियो ओलम्पिक मात्र होइन, सन् २०२२ को बेइजिङ विन्टर गेम पनि गुमाउने छ । यसै चार वर्षको अवधिमा यो महाशक्ति राष्ट्रले सन् २०२२ मा कतारमा हुने विश्वकप फुटबल, सोही वर्ष चीनमा हुने शीतकालीन ओलम्पिक र सन् २०२४ को पेरिस ओलम्पिक गुमाउने छ ।

उक्त निर्णयले रुसी नेतृत्वलाई अत्यन्त आक्रोशित बनाएको छ । राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले यसलाई राजनीतिक पूर्वाग्रहको संज्ञा दिए । पूर्वप्रधानमन्त्री डेमेट्रिभ मेदभेदेभले यसलाई ‘क्रोनिक एन्टी रसियन हिस्टेरिया’ भनेका छन् । देशको प्रतिनिधित्व नभए पनि तटस्थ खेलाडीको रूपमा रुसी एथलेटलाई सहभागिताको अवसर भने खुला छ ।

विश्व कीर्तिमानधारी चिनिया पौडीबाज सन याङका लागि सन् २०२० को कोभिड महामारी समेत लाभदायक भयो । लामो समयदेखि डोपिङको आरोप लागेका सनमाथि पश्चिमा पौडीबाजहरूले नसुहाउँदो व्यवहार गर्दै आएका थिए । उनीमाथि वाडाले मुद्दा दायर गरेको थियो । मुद्दा चलिरहँदा पनि उनले खेल्ने अवसर पाएका थिए । उनले पदक ग्रहण गर्दा पनि पोडियममा रहेका पश्चिमाहरूले उनीसँग हात मिलाउन अस्वीकार गर्दै रहे ।

सन् २०२० को फेब्रुअरीमा स्विस फेडरल सुप्रिम कोर्टले सनमाथि आठ वर्षको प्रतिबन्ध लगाएको थियो । जबकि सन् २०२० को जुलाईमा हुने गरी टोकियोमा ओलम्पिक खेलको मिति थियो । कोरोनाको महामारी पछि सोही खेल महोत्सव सन् २०२१ को जुलाईमा हुने निश्चित भयो ।

सन यो निर्णयको विरुद्धमा सिएएसमा मुद्दा लड्दै थिए । गत डिसेम्बरमा सिएएसले उनको अपिल सदर गर्दै प्रतिबन्ध फुकुवा गरेको हो । प्रतिबन्ध फुकुवा त भयो तथापि पश्चिमा देशहरूले निर्णयको विरोध गरिरहेका छन् ।

सन् २०१६ को रियो ओलम्पिकमा अमेरिकी अश्वेत मूलकी पौडीबाज सिमोन मानुएल स्वर्ण पदक जितेपछि भक्कानिएर रोएकी थिइन् । यसलाई अमेरिकी खेल समीक्षकले अब्राहम लिंकन र मार्टिन लुथर किङको अभियान पूर्ण सफल भएको प्रतिक्रिया समेत दिए, कारण थियो पौडीमा अमेरिकी अश्वेत महिलाको उपस्थिति धेरैपछि हुनु ।

मानुएल ओलम्पिकमा स्वर्ण पदक जित्ने पहिलो अश्वेत महिलासमेत थिइन् । उनकै स्टारडमका कारण अमेरिकामा अश्वेत किशोरीहरूको पौडीप्रतिको मोह बढ्दो थियो । कोरोना महामारीपछिको अश्वेत मानसिकता फेरिएको छ । डोनाल्ड ट्रम्पको कार्यकालमा भेदभावरहित मानव समाजको अभियानमै ठेस पनि लागेको छ ।

प्राकृतिक विपत्तिले पनि अश्वेतलाई नै धक्का दियो । कुल जनसंख्याको अनुपातमा अमेरिकामा कोरोना महामारीले अश्वेत समुदायमै धेरै मानवीय क्षति भयो । अबको ओलम्पिकमा अश्वेत उपस्थिति त हुनेछ तर भिन्न मानसिकताका साथ । शायद अमेरिकाको ट्रम्प कार्यकालको छाया आसन्न ओलम्पिक खेलकुदमा पनि देखिन सक्छ ।

उल्लिखित घटना क्रम केही दृष्टान्तमात्र हुन्, जसले टोकियोमा सन् २०२१ मा ओलम्पिक आयोजना भए पनि यसले संसारका सबै मानव एक हौँ भन्ने भावनाको प्रतिनिधित्व गर्न सक्दैन भन्ने देखाएको छ ।

यी यावत चुनौतीका बीच पनि हासीमोतोले पहिलो कामको रूपमा ओलम्पिक आयोजनाको विरुद्धमा रहेको जापानीहरूसँग वार्ता गर्ने भएकी छिन् । आइओसी अध्यक्ष वाचले हासीमोतोको जिम्मेवारीले महिला सशक्तीकरणको मुद्दा संसारमै उठ्ने प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

यसै समयमा ओलम्पिक आयोजना हुने सम्भावना प्रबल छ कि न्यून भन्ने बहस अझै सान्दर्भिक छ ।

कोरोना महामारीको भ्याक्सिन वितरण जुन रफ्तारमा हुनुपर्ने हो, त्यो रफ्तारमा नभएका कारण यो सन्देह पैदा भएको हो । अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटी (आइओसी) का अध्यक्ष थोमस वाचले कुनै पनि हालतमा निर्धारित समयमा ओलम्पिक खेलकुद आयोजना हुने र स्वास्थ्य मापदण्डमा ध्यान दिने बताएका छन् ।

उनले सबै खेलाडीले भ्याक्सिन लगाउनु अनिवार्य नभएको तर पाँच दिन अनिवार्य क्वारेनटाइन बस्नुपर्ने नियम राख्न सकिने बताए ।

आयोजक देश जापान भने आफैँ विभाजित अवस्थामा छ । जापानी प्रधानमन्त्री योशिहिदे सुगाले ओलम्पिक खेलकुद मानव सभ्यताको कोरोना महामारीमाथिको जितको रूपमा रहने जनाएका छन् ।

जनमत भने ओलम्पिक आयोजनाको विरुद्धमा रहेपछि सरकारका लागि ओलम्पिक आयोजना गर्ने निर्णय महँगो साबित हुन सक्ने अनुमान पनि गरिएको छ । एक सर्वेक्षणमा ८० प्रतिशत जापानी नागरिक ओलम्पिक आयोजनाको विपक्षमा रहेको पाइएको छ ।

आइओसी र जापान ओलम्पिक कमिटी थप आर्थिक क्षति बेहोर्ने पक्षमा छैनन् । यस कारण आइओसी, जापान ओलम्पिक कमिटी र जापान सरकार कुनै पनि हालतमा निर्धारित समयमा ओलम्पिक आयोजना गरेरै छाड्ने अडानमा छन् ।

युवाहरूलाई भ्याक्सिन लगाउन नदिन आइओसीले भ्याक्सिन अनिवार्य नगर्ने बताए पनि अन्तर्राष्ट्रिय समुदाय यसमा पूर्ण रूपमा सहमत छैन । अस्ट्रेलिया ओलम्पिक कमिटीले सबै जापानी नागरिकले भ्याक्सिन लगाउनै पर्नेमा जोड दिएको छ ।

जापान सरकारले फेब्रुअरीमै ३ करोड ६० लाख आफ्ना नागरिकलाई भ्याक्सिन लगाउने अभियान सुरु गरेको छ । यसमा स्वास्थ्यकर्मी र ६० वर्ष भन्दा माथिको प्रौढ रहेका छन् । भ्याक्सिन लगाउने सूचीमा खेलाडीहरू छैनन् ।

आयोजकहरूले १५ हजार ४ सय ओलम्पिक तथा पारा ओलम्पिक खेलाडीको निगरानी गर्न आफूहरू तयार रहेको बताउँदै आएका छन् । दर्शकको उपस्थिति व्यवस्थापनका बारेमा भने आयोजकहरू मौन नै छन् ।

त्यसो त समाचार स्रोतले जापान सरकारमै खेल आयोजना नगर्ने बारेमा पनि छलफल चलेको जनाएको छ तर क्यानोन र जापान एयरलाइन्स जस्ता ठूला प्रायोजक सधैँका लागि नरहन सक्ने भएपछि उक्त मितिमा आयोजना गर्ने सोचमा सरकार रहेको हो ।

कतिसम्म भएको थियो भने बेलायती ओलम्पियन मो फराह र एडम पट्टीले आफ्ना समकक्षी जापानी खेलाडीको ओलम्पिकमा चासोबारे सोधेछन् । उनीहरूले १२६ जनासँग व्यक्तिगत धारणा बुझ्दा २५ जनाले कोरोना भाइरसको संक्रमण बढाउन ओलम्पिकले सहयोग पुग्ने बताए भने १८ जनाले आफैँ बिरामी हुनसक्ने चिन्ता व्यक्त गरे ।

१५ जनाले अधिक जापानी नागरिकको रुचि नभएपछि खेल आयोजना गर्नुको औचित्य नभएको बताए ।
त्यसो त जापानमा ओलम्पिक आयोजनाको सवालमा अर्को ठूलो विवाद पनि देखियो । निर्धारित मितिभन्दा ५ महिनाअघि आयोजक कमिटीका प्रमुख योसुरो मोरी लैङ्गिक विवादका कारण पद त्याग गर्न बाध्य भए ।

मोरीले महिलाहरूको धेरै बोल्ने बानीका कारण बैठक अव्यवस्थित हुन्छ भनेपछि उनी राजीनामा गर्न बाध्य भए ।

सरकारले ओलम्पियन खेलाडी साइको हासीमोतोलाई नै ओलम्पिक प्रमुखको जिम्मेवारी तोकेको छ । पाँच महिनाअघि पाएको यो जिम्मेवारी हासीमोताको लागि कम चुनौतीपूर्ण छैन । यसै समयमा जापानका सामान्य नागरिकमात्र होइन जापानी व्यवसायी पनि विभाजित छन् ।

ओलम्पिकमा आबद्ध ठूला फर्ममा लागि यो समयमा आयोजना गर्न उपयुक्त मानिएको छ भने अन्य थुप्रै कम्पनी समय अनुपयुक्त ठानेका छन् ।

त्यसो त हासीमोतो पनि विवादरहित व्यक्ति होइनन् । सन् २०१४ मा रुसको सोचीमा भएको शीतकालीन ओलम्पिकको दौरान फिंगर स्केटर दाइसुके तकाहासीलाई गरेको व्यवहारका लागि अहिले पनि उनको आलोचना हुने गरेको छ । हासीमोतोले आफूले सामान्य अंकमालको रूपमा गरेको त्यो व्यहारलाई धेरैले अन्यथा ठाने क्षमा याचना गर्ने बताएकी छिन् ।

यी यावत चुनौतीका बीच पनि हासीमोतोले पहिलो कामको रूपमा ओलम्पिक आयोजनाको विरुद्धमा रहेको जापानीहरूसँग वार्ता गर्ने भएकी छिन् । आइओसी अध्यक्ष वाचले हासीमोतोको जिम्मेवारीले महिला सशक्तीकरणको मुद्दा संसारमै उठ्ने प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

यसअघि टोकियोमा सन् २०६४ मा आयोजना भएको ओलम्पिक खेलकुद सकिएको एक दिनपछि जन्मिएकी हासीमोतो त्यसपछि चारपटक ओलम्पिकमा सहभागी भइसकेकी छन् ।

८३ वर्षीय मोरीले भने आफूले पद त्याग गर्नै पर्ने भएपछि आफ्ना उत्तराधिकारीको रूपमा जापान फुटबल संघका पूर्वप्रमुख साबुरो कावागुचीलाई अघि सारेका थिए । उनको यो प्रयास पनि सफल नभएपछि हासीमोतोले अवसर पाएकी हुन् ।

जापान यस्ता समस्यासँग जुघिरहँदा अमेरिकाको फ्लोरिडाले भने आफू ओलम्पिक आयोजना गर्न तयार रहेको जनाएको छ । फ्लोरिडा कोरोना महामारीका कारण संसारका धेरै प्रभावित शहर मध्य एक हो । त्यहाँ जनवरीको अन्त्यसम्ममा २५ हजार भन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ ।

यो वर्ष ओलम्पिक त आयोजना हुन सक्छ परन्तु, संसारका मानव जाति एक हौँ भन्ने भावनाले प्रेरित गर्न र संसारलाई उत्साहित बनाउन टोक्यो ओलम्पिक असमर्थ हुने देखिएको छ ।

आयोजक देशमा देखिएको लैङ्गिक स्क्यान्डल, ट्रम्प कार्यकालमा अश्वेत माथि थोपरिएको पीडा र जापानी नागरिकको ओलम्पिकप्रतिको अरुचिको कारण महोत्सव फिक्का रहने सम्भावना बढी छ । साथमा रुस र सनको स्क्यान्डलले फेरि एकपटक शीतयुद्धकालीन ओलम्पिकको झझल्को पनि आउन सक्नेछ । (एजेन्सीहरूको सहयोगमा)

प्रकाशित मिति : ८ फाल्गुन २०७७, शनिबार  ११ : २२ बजे

हत्या अभियोगमा पक्राउ परेका युवा सार्वजनिक 

काठमाडौं– इलाका प्रहरी कार्यालय बनेपाले ८३ वर्षिय महिलाको हत्या अभियोगमा

अष्ट्रेलियाको जीवनस्तर तथा उत्पादकत्वमा गिरावट

क्यानबेरा– निजी क्षेत्रमा उचित प्रतिस्पर्धाको अभावले अस्ट्रेलियालीहरूको जीवनस्तर खतरामा परेको

चैते धानमा किसानको आकर्षण बढ्दै

भजनी– कैलालीको भजनी नगरपालिका–६ का पतीराम चौधरीले नौ वर्षदेखि चैते

इन्टरपोलमार्फत १३ जना पक्राउ

काठमाडौं– नेपाल प्रहरीले एक वर्षमा १३ जना फरार अपराधीलाई अन्तर्राष्ट्रिय

एमडीएमएस प्रकरणमा प्राधिकरणका तत्कालीन दुई अध्यक्षसहित २० जनाविरुद्ध मुद्दा दायर

काठमाडौं– नेपाल टेलिकमको मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडीएमएस) खरिद तथा