काठमाडौँ– हिजोदेखि महिला हिंसाविरुद्धको १६ दिने अभियान शुरु भएको छ ।

यस अभियानअन्तर्गत काठमाडौं महानगरपालिकाले आज राष्ट्रियसभा गृहमा ‘लैङ्गिकतामा आधारित हिंसा’ सम्बन्धि एक दिने अन्तरक्रिया सम्पन्न गरेको छ ।

राष्ट्रिय सभा गृहमा आयोजना गरिएको अन्तरक्रियामा बोल्दै महानगरका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यले, तुलनात्मक रुपमा काठमाडौंमा हिंसाका घटना कम भएको उल्लेख गरे ।

‘भित्रभित्रै हिंसा भएका हुन सक्छन् । सबै मिलेर ती हिंसालाई शुन्य बनाउनुपर्छ,’ मेयर शाक्यले भने, ‘आर्थिक र सामाजिक हिसाबले मिश्रित बसोबास काठमाडौंको चरित्र हो । सहरमा गरीब बस्ती पनि छ । पारिवारिक अवस्था र अभावजस्ता कारणले यस्ता ठाउँमा हिंसाको बढी सम्भावना रहन्छ । समृद्ध परिवारमा शारीरिक नभए पनि मानसिक हिँसा हुन सक्छ । यी सबै खालका हिंसा अन्त्यका लागि सबै मिलेर काम गर्नुपर्छ । न्यायिक समितिमार्फत यस्ता घटनाका महानगरले प्रत्यक्ष सरोकार राखेको छ ।’

कार्यक्रममा प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत राजेश्वर ज्ञवालीले काठमाडौंका टोलटोलमा हिंसाका अवस्थाका बारेमा सचेतनामुलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिने बताए।

‘आमसञ्चारमा आएका सबै विषय समुदायका मानिसले पढ्न, हेर्न र सुन्न नपाउन सक्छन् । त्यसैले माइकिङ् गरेर उहाँहरुलाई अवस्था र गर्नुपर्ने कामका बारेमा जानकारी गराउने अभियान चलाउन म सामाजिक बिकास बिभागलाई आग्रह गर्दछु,’ उनले भने, ‘आर्थिक, सामाजिक, राजनीति परिवेशअनुसार हिंसाका घटना फरक हुन सक्छन् । यी तथ्यलाई हेरेर काठमाडौंलाई उपयुक्त हुने कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्छ ।’

सामाजिक वा निजी जीवनमा लैङ्गिकताका आधारमा हिंसा हुने गरेकोले यस्ता घटनामा कमी ल्याउन अभियानले ठूलो भूमिका खेल्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

अन्तरक्रियामा बोल्दै सामाजिक विकास विभागका प्रमुख दीपक अधिकारीले भने, ‘महिला, पुरुष वा तेस्रो लिङ्गी भएकै कारण भेदभाव, अपमान, दुर्व्यवहार, शारीरिक, मानसिक, भावनात्मक वा यौनजन्य पीडा सबै हिंसा हुन् । कानुनले यी सबै प्रकारका गतिबिधिलाई अपराध मानेको छ ।’

अन्तरक्रियामा अधिवक्ता मीरा ढुङ्गानाले ‘महिलामाथि हुने बिभिन्न खालका हिंसा र कानुनी प्रावधान’ र ‘नेपालमा महिला अधिकार र कार्यान्वयनको अवस्था’ गरी २ वटा विषयमा कार्यपत्र प्रस्तुत गरिन् ।

कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै उनले भनिन्, ‘केही राम्रा कामको थालनी भएको छ । केही हुने चरणमा छन् । त्यस्तै केही थालनी गर्नुपर्छ ।’

नेपालमा बोक्सीको आरोप, महिनावारी र सुत्केरी सम्बन्धि मूल्य मान्यता, गाली, बेइज्जती, छुवाछुत, दाइजो, लिङ्ग पहिचानबाट गरिने भ्रुण हत्याजस्ता हिंसा धेरै हुने गरेको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।

यसप्रकारका अपराध हुन नदिन नेपालको संविधानले बिभिन्न अधिकारको व्यवस्था गरेको छ । महिलाको हक, शोषण विरुद्धको हक, छुवाछुत र भेदभाव विरुद्धको हक, समानताको हक, न्याय सम्बन्धि हक, अपराध पीडितको हक, बालबालिकाको हकलाई मुख्य रुपमा लिन सकिन्छ ।

सन् १९९१ देखि हरेक वर्षको नोभेम्बर २५ देखि डिसेम्बर १० तारिखसम्म बिभिन्न कार्यक्रमका साथ यो अभियान सञ्चालन हुँदै आएको छ । लिङ्गका आधारमा हुने सबै प्रकारका हिंसा र अपराध हटाएर समानतामा आधारित समाज निर्माण गर्नु यस अभियानको मुख्य लक्ष्य हो ।

यस वर्ष मंसिर १० गतेदेखि २५ गतेसम्म मनाइने अभियानको नारा ‘लैङ्गिक हिंसा अन्त्यको प्रतिवद्धताः व्यक्ति, समाज र सबैको ऐक्यवद्धता’ रहेको छ ।